Varikosel Sperm Yapımını veya Kalitesini Neden Bozuyor?
Normalde vücut sıcaklığından daha düşük sıcaklıkta sperm yapımının daha sağlıklı olacağı varikosel oluşturulmuş veya testisin karın içerisine yerleştirildiği hayvan modellerinden anlaşılmıştır. Varikosel testiste ısı artışına neden olan bir olgudur. Bu nedenle genel olarak varikoselin testis üzerinde ısı artışına bağlı olarak sperm yapımını ve kalitesini olumsuz etkilediğine inanılmaktadır. Varikoselin değerlendirilmesinde Ürolojik muayene kadar semen analizi de önemlidir.
Varikoselin klinik bulguları nelerdir?
Genel olarak varikoseli olan erkekler evlendikten sonra gebelik oluşmadığı durumlarda Üroloji Uzmanına başvurur ve muayenede varikosel sorunu olduğu anlaşılır. Ancak bazı erkekler torbada (skrotum) solda şişlik veya ellerine gelen aşırı artmış damar yapısı şikâyeti ile de Ürologlara başvurabilirler. Bazı erkekler (varikoseli olan erkeklerin %2’si ile 10’u arasında bir kesim) testiste ağrı şikâyeti ile başvurabilirler. Ayakta uzun süre kalma sonucu veya fiziksel aktivite sonrası başlayan künt bir ağrı tarif ederler ve ağrının yatar pozisyonda azaldığını veya tamamen kaybolduğunu belirtirler.
Varikoseli olan erkeklerde sperm kalitesinde nasıl değişiklikler olur?
Varikoseli olan erkeklerin çoğunun (%70) sperm parametrelerinde bozulma olur. Bu bozulmanın derecesine bağlı olarak gebelik olasılığı düşer. Sperm kalitesinde sayı özellikle harekette düşme görülür. Spermlerin üretiminde varikoselin etkisiyle immatür sperm hücreleri veya uzamış baş yapısı gibi yapısal bozukluklara rastlanabilir. Ancak varikoselin etkisi dışında da sperm şekil bozuklukları olabilir. Örneğin sperm kalitesindeki düşüş genlerle ilgili bozukluklara bağlı olabilir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda semende oksidatif stresin artması ve sperm DNA hasarının varikoseli olan erkeklerde arttığı saptanmıştır.
Varikoseli olan her erkek çocuk sahibi olamama sorunu (infertilite) yaşar mı?
Varikoseli olan ve sperm parametreleri etkilenmiş her erkeğin eşinin gebe kalmayacağını sperm analizine bakarak söylemek mümkün değildir. Bazı varikoseli olan erkeklerin eşleri evliliğin hemen başında gebe kalarak çocuk sahibi olabilirler. Ancak ilerleyen yıllarda ikinci çocuk isteğinde sperm kalitesinin yıllar içerisinde varikoselin etkisiyle bozulması ikinci gebeliğe engelleyebilir.
Varikosel tedavi edilmezse ne olur?
Varikosel tedavi edilmezse sperm kalitesindeki düşme yıllar içerisinde artabilir. Bir gebelikte başarılı olmuş ve çocuk sahibi olan çiftlerinde ikinci bir gebeliğin oluşmaması gibi sorunları olabilir. İleri derecede varikoseli olan erkeklerde testis zaman içerisinde küçülebilir. Testosteron üretiminde düşme “hipogonadizm” dediğimiz hormon azlığı oluşabilir. Varikoseli olan erkeklerde cinsellik ile ilgili sertleşme sorunu veya cinsel istek sorunları görülmez. Varikosel tedavisinde en başarılı ve ağrısız yöntem mikroskobik varikoselektomi operasyonudur.
Varikosel ameliyatı olmadan tüp bebek yöntemleri ile çocuk sahibi olunur mu?
Son yıllarda varikosel ve mikroenjeksiyon yöntemi ile çocuk sahibi olmak için başvuran çiftlerde yapılan araştırmalar sonucunda tıp literatürüne yeni bilgiler eklendi. UCLA Üroloji Bölümü’nden Dr. Samplaski ve arkadaşlarının 2017 yılında yaptığı bir çalışma varikoselektomi operasyonu sonrası tüp bebek adayı olan erkeklerde, doğal yolla gebe kalma veya doğala en yakın yöntem aşılama yöntemine aday olacak sperm kalitesinde artma olduğunu tespit etmişler. Sonuç olarak sperm sayıları çok düşük olsa bile erkeklerin varikosel operasyonundan sonra, bir kısmında tüp bebeğe gerek kalmadan doğal yolla ya da daha basit tüp bebek yöntemleri ile çocuk sahibi olma şansının arttığı belirtiliyor.